stamcellen

Stamcel herstelt organen
Stamcellen in de hypofyse kunnen schade herstellen

Australiërs herstellen immuunsysteem
Klonen voor de beginner
Menselijke klonen worden gekannibaliseerd
Menselijk embryo gekloond
Stamcellen mogelijk niet meer uit embryo
Stamcellen beenmerg in hart mens gespoten
Stamcellen uit bloed goed bruikbaar
Bekijk ook de korte informatieve film over stamcellen (a stem cell story)

Stamcel herstelt organen

Groningen (NL) - Adulte stamcellen ontwikkelen zich in beschadigde organen automatisch tot orgaancellen. De ontdekking biedt hoop op genezing van allerlei ziekten.

Tot nu toe dachten wetenschappers dat stamcellen van volwassenen, de zogeheten adulte stamcellen, alleen bloedlichaampjes kunnen vormen. Nu blijkt dat de cellen zich tot allerlei functionele orgaancellen kunnen ontwikkelen, net als embryonale stamcellen. De ontdekking biedt perspectieven voor de behandeling van beschadigde organen.

Adulte stamcellen worden voornamelijk aangemaakt in het beenmerg. Ze hebben nog geen eigen functie, maar wachten op een prikkel om zich te ontwikkelen tot een bepaald type cel. Volgens prof dr Gerjan Navis van de Rijksuniversiteit Groningen kan dat elk type cel zijn. Onderzoekers van de afdeling Medische Biologie vonden, in ratten en muizen, in ernstig beschadigde nieren stamcellen die een rol spelen bij het herstel. De stamcellen ontwikkelden zich in die organen tot functionele cellen. "De beschadigde organen geven een soort 'alle hens aan dek'-signaal af. De stamcellen herkennen het signaal, en ontwikkelen zich onder invloed ervan tot orgaancellen, waardoor het orgaan herstelt", aldus Navis.

De ontdekking geeft hoop op genezing van ziekten waarbij organen beschadigd zijn, bijvoorbeeld nierziekten, hart- en vaatziekten en ziektes als Alzheimer en Parkinson, waarbij het hersenweefsel beschadigd is. Navis richt zich vooral op genezing van nierziekten. "Je moet je dan een therapie voorstellen waarbij de stamcelfunctie wordt gestimuleerd door medicijnen, zodat de lichaamseigen herstelfunctie wordt bevorderd. Een andere mogelijk zou zijn, om stamcellen uit het bloed van een patiënt te isoleren, deze buiten het lichaam verder te kweken en te stimuleren, en vervolgens weer in te spuiten."

Een belangrijk punt bij nierpatiënten is, dat er vaak meerdere beschadigde organen zijn, omdat ook het hart-vaat stelsel te lijden heeft van de nierziekte. Het is nog onzeker of dat een nadeel is voor stamceltherapie, omdat de andere organen de stamcellen weglokken bij de nieren, of juist een voordeel, omdat alle beschadigingen met dezelfde therapie gerepareerd kunnen worden. Een mogelijke manier om specifiek het nierherstel te bevorderen, is om de cellen buiten het lichaam al een 'nieridentiteit' te geven. De onderzoekers willen nu nagaan hoever de stamcel richting een niercel ontwikkeld moet worden voor de meest effectieve therapie.

© copyright bvba R&B 2003
Privacy Statement


26-3-2002 Stamcellen uit bloed goed bruikbaar

Onderzoekers van de universiteit van Texas hebben aanwijzingen gevonden dat stamcellen die circuleren in het bloed, uit kunnen groeien tot onder meer lever- en huidcellen. Het onderzoek versterkt de vermoedens van wetenschappers dat stamcellen van volwassenen in de toekomst een belangrijke rol kunnen spelen bij de behandeling en het kweken van weefsel.

De resultaten van het onderzoek zijn afgelopen week gepubliceerd in de New England Journal of Medicine. Het door het Anderson-instituut voor kankerbestrijding van de universiteit van Texas uitgevoerde onderzoek toont aan dat stamcellen die in het bloed voorkomen, net als stamcellen die in beenmerg zitten de potentie hebben om uit te groeien tot verschillende soorten weefsel. Lang is aangenomen dat alleen de veel moeilijker te isoleren stamcellen in het beenmerg die mogelijkheid hebben.
Het onderzoek is volgens de wetenschappers een aanwijzing dat stamceltherapieën in de toekomst mogelijk op een veel breder vlak kunnen worden ingezet dan tot dusver werd gedacht.

terug


14 Mei Stamcellen in de hypofyse kunnen schade herstellen

Bij muizen met een beschadigde hypofyse reageren de stamcellen in de hypofyse snel: ze vermenigvuldigen zich en zorgen ervoor dat de beschadigde cellen hersteld worden. Dat hebben stamcelonderzoeker Hugo Vankelecom van de KU Leuven en een internationaal team onderzoekers vastgesteld in een recent verschenen onderzoek.

De hypofyse is een kleine klier net onder de hersenen, die een sleutelpositie heeft in onze hormonenhuishouding. Ze heeft een aanpassingsvermogen, want de hypofyse moet naargelang de omstandigheden de juiste hormonen in de juiste hoeveelheden produceren. Dat doet de hypofyse onder andere door meer cellen aan te maken, die een bepaald hormoon produceren.

De vraag bij wetenschappers is hoe die nieuwe hormooncellen zich vormen in de hypofyse, legt professor Vankelecom uit: “Eén mogelijke manier is via stamcellen, maagdelijke cellen die zich nog tot andere types van cellen kunnen ontwikkelen. Die bevinden zich ons hele leven in ons lichaam, niet alleen tijdens onze ontwikkeling als embryo. We hebben nog niet zo lang ontdekt dat er zich stamcellen in de hypofyse bevinden. Om de functie van die stamcellen na te gaan, schakelden we in de hypofyse van muizen de cellen die groeihormoon aanmaken uit. De stamcellen blijken zeer snel en actief te reageren: ze vermenigvuldigen zich en vernieuwen in belangrijke mate de uitgeschakelde cellen. Ook bij een ander hormoon, prolactine - dat de productie van moedermelk stimuleert - zien we hetzelfde effect.”

De resultaten tonen aan dat de hypofyse zichzelf kan herstellen - zelfs op volwassen leeftijd, kadert Vankelecom: “Bij beschadigingen van de hypofyse net na de geboorte gaat herstel nog vlot, want alles is nog heel plastisch. Maar de vraag is of dat nog kan bij volwassenen. Deze studie met volwassen muizen toont aan van wel.”

Een volgende stap in het onderzoek is nagaan hoe de stamcellen zich omvormen tot welbepaalde hormooncellen in de hypofyse. Deze kennis zal belangrijk zijn om in latere stadia hormooncellen te herstellen als de hypofyse bij de mens beschadigd is en slecht functioneert door een ziekte, de groei van een tumor of een operatie.

Meer info:
De volledige tekst van de studie 'The Adult Pituitary Shows Stem/Progenitor Cell Activation in Response to Injury and Is Capable of Regeneration' is beschikbaar op de website van Endocrinology, http://endo.endojournals.org/content/early//04/19/en.-1152.abstract
bron: http://nieuws.kuleuven.be

terug


Australiërs herstellen immuunsysteem

Australische geleerden hebben stamcellen gebruikt om bij muizen een thymus of zwezerik te laten groeien, die een cruciale rol speelt in het immuunsysteem door de aanmaak van cellen zoals de infectie-bestrijdende T-cellen. De thymus wordt echter aangetast door ouderdom, virussen, chemotherapie en bestraling. De geleerden hopen de techniek binnen drie tot vijf jaar toe te kunnen passen bij mensen.
Ze spoten epitele stamcellen, van het bovenste laagje van een orgaan, in bij de muizen en die trokken hemapoetische stamcellen aan, stamcellen die nog tot allerlei bloedcellen kunnen uitgroeien,en maakten daar T-cellen van.

Bron:teletekst verschenen op gezondheid.be : 21-Jun-2002

terug


Klonen voor de beginner

Een Amerikaans bedrijf heeft voor het eerst een menselijk embryo gekloond. De wereld reageerde geschokt op dit bericht. Maar is er werkelijk sprake van een doorbraak? De acht belangrijkste vragen op een rij.

Wat hebben de Amerikaanse onderzoekers precies gedaan?

Klonen is in het dagelijks taalgebruik een manier om een genetisch identieke afstammeling te creëren. In dit onderzoek ging het alleen om het kweken van een bescheiden groepje cellen voor onderzoeksdoeleinden. Hierbij is de kern van een gewone lichaamscel overgeplaatst in een menselijke eicel, waarvan de kern was verwijderd. Het is gelukt de aldus samengesmolten cel zich enkele keren te laten delen.

Wat is het doel van dit onderzoek?
Medici zijn op zoek naar weefsels die de functie van beschadigde cellen kunnen overnemen. Dit zou vooral bij veel ouderdomsziektes, zoals hartfalen en suikerziekte, uitkomst kunnen bieden. Hiervoor zijn in eerste instantie cellen nodig uit het embryonale stadium, de stamcellen. Die kunnen niet zelf worden geïmplanteerd, maar ze kunnen wel uitgroeien tot elk gespecialiseerd weefsel. Met de huidige techniek lukt het nog niet precies de goede cellen te kweken. De komende drie jaar zullen uitwijzen of de hooggespannen verwachting kunnen worden ingelost.
Het klonen van cellen is in deze ontwikkeling een volgende stap. Gekweekte weefsels met lichaamseigen DNA zullen namelijk niet worden aangevallen door het afweersysteem van de patiënt.

Is het een grote wetenschappelijke doorbraak?
Nee. De techniek voor het klonen van mensen is vergelijkbaar met die voor schapen, muizen of koeien en dat is eerder al gelukt. Hooguit moeten enkele voor de soort specifieke problemen worden overwonnen. Hierin zijn de Amerikanen niet geslaagd. De kloon bleef in het stadium van zes cellen steken. Dat het onderzoek toch naar buiten is gebracht, heeft vooral te maken met de komende wetgeving in Amerika. Het nakende verbod op klonen kan het wel eens onmogelijk maken het onderzoek volledig af te ronden.
Overigens meldden Taiwanese onderzoekers al in 1998 dat het gelukt was een menselijke cel te klonen. Dit experiment werd na het bereiken van een viercellig stadium afgebroken. Dit onderzoek is nooit in een wetenschappelijk tijdschrift beschreven en daarom kunnen de Amerikanen de primeur claimen.

Is deze vorm van klonen in Nederland toegestaan?
Nee. De embryowet die in de Eerste Kamer ligt, verbiedt het klonen van menselijke cellen uitdrukkelijk. Waarschijnlijk wordt dit verbod opgeheven, als er belangrijke medische toepassingen binnen handbereik komen.

Is er een principieel verschil tussen klonen en wel toegelaten technieken?
De embryowet staat medische experimenten toe met `restembryo's' die zijn overgeschoten van een vruchtbaarheidsbehandeling. Deze zijn ruim voorradig in de vriezers van ziekenhuizen. Biologisch gezien is er geen wezenlijk verschil tussen het kweken van restembryo's en het werken met gekloonde cellen. Het onderscheid zit in de intentie van de uitvoerder. De restembryo's ontstaan, doordat een arts probeert een oplossing te vinden voor onvruchtbaarheid, terwijl gekloonde cellen doelbewust gecreëerd worden voor onderzoeksdoeleinden.

Kunnen we nu mensen ook echt klonen?
Als we het vaak genoeg proberen, zal dat zeker lukken. Wel is duidelijk dat op deze weg van alles mis kan gaan. Sommige embryo's zullen zich niet volledig ontwikkelen, waardoor misvormingen ontstaan.

Als dit niet mag, gebeurt het dan ook niet?
Waar een wil is, is meestal ook een weg. En er zijn wel degelijk mensen die zichzelf graag willen laten klonen. Toen Dolly, het gekloonde schaap, aan de wereld werd gepresenteerd, regende het verzoeken. Ook onder wetenschappers zijn er primeurjagers, zoals de Italiaanse vrouwenarts Severino Antinori, die graag als eerste een mens willen klonen. In de toekomst wordt klonen misschien ingezet bij onvruchtbaarheid.

Hoe zal het een kloon vergaan?
Hoogstwaarschijnlijk niet beter of slechter dan enig ander mens. De gekloonde koeien en schapen gedragen zich zoals koeien en schapen zich horen te gedragen. Ook vroegtijdige veroudering lijkt niet op te treden, hoewel de kloon begint met een cel op leeftijd.
Een groot misverstand is dat een kloon identiek zal zijn aan zijn donor.
Ons uiterlijk en karakter zijn ook afhankelijk van omgevingsfactoren. Het Roslin Instituut heeft vier rammen van dezelfde donor gekloond. Ondanks hun identieke DNA hebben ze verschillende karaktertrekjes. Datzelfde zie je bij eeneiige tweelingen.

Copyright: Algemeen Dagblad , dinsdag 27 november `01 Door Ad Bergsma en Anouck Vrouwe

terug


Menselijke klonen worden gekannibaliseerd

De biologische wetenschap ontwikkelt zich met een onvoorstelbare snelheid, maar het blijft nodig om de voorstellen en ontwikkelingen te toetsen aan een ethisch kader. Zonder zo'n kader zouden we de zekerheid verliezen dat de wetenschap wordt ingezet in dienst van de mensheid.

Helaas zijn recent voorstellen gedaan voor een koppeling van de vooruitgang op het gebied van het kweken van menselijke embryonale stamcellen en de ontwikkelingen in de kloontechniek. Deze plannen treden alle ethische principes met voeten. De voorstellen omvatten het voortbrengen van kopieën van bestaande menselijke individuen, en het verwerken van die kopieën tot weefsels en organen voor transplantatie in de oorspronkelijke donor. Deze verwerking brengt met zich mee dat de kopie opzettelijk moet worden gedood. Het embryo wordt de mogelijkheid ontnomen om uit te groeien tot een baby. Uiterst kleine, gekloonde mensen worden ingezet als middel om een bepaald doel te bereiken. Het beginsel dat elk mens een doel in zichzelf is, wordt zo geweld aangedaan.

Natuurlijk moeten we de voordelen van de nieuwe technieken in ogenschouw nemen, maar die compenseren het doden van menselijk leven niet. De onderzoeksvoorstellen zetten ons op allerlei manieren opnieuw aan het denken over de morele status van het embryo in het algemeen. De wetenschap zal nooit kunnen aantonen dat een embryo in een vroeg stadium een individu is. Evenmin kan echter worden bewezen dat het géén individu is.

Genetici zijn het er in het algemeen over eens dat een pas bevruchte eicel, een jong embryo, leeft en menselijk is. Voor veel mensen is het daarom duidelijk dat de rechten van het embryo verdedigd moeten worden. Anderen spelen op veilig met de volgende redenering: men moet geen wezens doden van wie de ontologische status onduidelijk is. Immers: „Bereid zijn om te doden wat een mens kan worden, is hetzelfde als bereid zijn om een mens te doden”. Deze stelling, door Tertullianus als eerste naar voren gebracht, is in de moderne bio-ethiek erg belangrijk.
Ondanks het feit dat vorige maand uit een telefonische enquête bleek dat 88 procent van de Britten tégen het kloneren van mensen is, bereidt een werkgroep van de Adviescommissie voor Menselijke Genetica een advies voor waarin het zogenaamde therapeutische kloneren –voor transplantatiedoeleinden– is toegestaan.

Maar veel ethici vinden therapeutisch kloneren in feite nog minder aanvaardbaar dan reproductief kloneren – het maken van nieuwe individuen. Reproductief kloneren is het weerzinwekkend 'maken' van menselijk leven buiten de natuurlijke voortplanting om. Therapeutisch kloneren is om dezelfde reden af te wijzen, maar daar komt nog bij dat de geproduceerde embryo's bij deze techniek verloren gaan.

Therapeutisch kloneren moet worden ontdaan van verzachtende niet-wetenschappelijke omschrijvingen als “bevruchte eicellen”. Het moet ook worden ontdaan van vage terminologie als “embryonale stamcellen”, om de harde feiten tot mensen door te laten dringen. De nieuwe technieken zijn een vorm van technologisch kannibalisme waarbij de slachtoffers levende mensen zijn. Embryo's zijn jonge, snel groeiende menselijke wezens die niet gedood mogen worden ten dienste van de techniek.

De auteur is onderzoeksleider van de Britse antiabortusorganisatie Life. P. Garret

terug


Menselijk embryo gekloond

In de Verenigde Staten is onthutst gereageerd op berichten dat wetenschappers in Massachusetts erin zijn geslaagd voor het eerst een menselijk embryo te klonen.

Tom Daschle, de Democratische fractieleider in de senaat, noemde het nieuws over het onderzoek van het bedrijf Advanced Cell Technology `verontrustend'. ,,Ik denk dat dit de verkeerde kant uitgaat.''

Verscheidene Amerikaanse deelstaten verbieden het klonen van menselijke embryo's. Het Huis van Afgevaardigden nam in augustus een wetsvoorstel aan dat het klonen van menselijke cellen verbiedt, maar de senaat moet nog een beslissing nemen.

De Nederlandse embryowet stelt dat restembryo's - die zijn overgebleven na een reageerbuisbevruchting - mogen worden gebruikt voor onderzoek naar stamcellen. Het zelf kweken van embryo's is hier vooralsnog verboden, maar zal over drie tot vijf jaar waarschijnlijk legaal worden. De embryo's mogen dan alleen worden gebruikt voor het ontwikkelen van geneesmiddelen.

Groot-Brittannië heeft het therapeutisch klonen onder voorwaarden toegestaan. Frankrijk en Duitsland pleiten voor een verbod op het klonen van mensen. Wetenschappers van het biotech-bedrijf Advanced Cell Technology in Worcester maakten gisteren de resultaten van hun experimenten openbaar in The Journal of Regenerative Medicine. Zij zeggen tegenstanders te zijn van kunstmatige voortplanting waardoor genetisch identieke individuen ontstaan.

Hun doel is genetisch identieke kopieën van embryo's te produceren voor geneeskundige doeleinden. Volgens het artikel in het tijdschrift slaagden de wetenschappers erin embryo's te creëren door cellen te injecteren in eitjes van een donor. Bij een tweede experiment probeerden zij de celdeling te bevorderen zonder de eitjes te bevruchten met sperma. Zij hoopten stamcellen - ongespecialiseerde cellen die zich in kweek oneindig blijven delen - te isoleren voor het kweken van spiercellen, zenuwcellen en andere cellen voor het behandelen van patiënten met ziekten als Parkinson, diabetes en multiple sclerose. ,,Helaas ontwikkelde slechts een van de embryo's zich tot zes cellen, waarna het delingsproces stopte'', aldus het artikel in het medische vakblad.

Copyright: Algemeen Dagblad Door onze correspondent Marc Guillet maandag 26 november `01

terug


Stamcellen mogelijk niet meer uit embryo

Gepubliceerd op woensdag 24 december 2003

Wetenschappers hebben een manier gevonden om volwassen stamcellen te veranderen in onvolgroeide stamcellen. De doorbraak vond plaats in het Scripps Research Institute in Californië.

Het gebruik van stamcellen kan mensen die Parkinson of bepaalde spierziektes hebben helpen.

Embryo's

Embryo's bevatten stamcellen, en onderzoekers gebruiken stamcellen uit embryo's die 'over' zijn gebleven bij IVF-behandelingen. Stamcellen zijn cellen die nog niet zijn ontwikkeld en kunnen uitgroeien tot iedere willekeurige soort cel in het lichaam. Maar het gebruik van de embryostamcellen stuit op veel weerstand. Religieuze groeperingen vinden deze methode onethisch, omdat er volgens hen een menselijk leven wordt vernietigd.

Reversine
Dankzij de ontdekking van het molecuul met de naam reversine kunnen embryo's mogelijk met rust worden gelaten, maar wordt er toch hetzelfde resultaat bereikt.

Onderzoekers ontdekten dat het molecuul reversine cellen 'aanspreekt' en ervoor zorgt dat de cellen weer teruggroeien naar een onvolgroeide stamcel. En dat terwijl de cel bijvoorbeeld oorspronkelijk gericht was op spiergroei. Een stamcel in onvolgroeide staat kan uiteindelijk iets heel anders gaan doen dan waar het oorspronkelijk voor bedoeld was. Het zou bijvoorbeeld bot kunnen worden.

Toekomst
Op die manier kunnen er verschillende soorten huidweefsel gemaakt worden die gebruikt kunnen worden bij medische behandelingen voor bijvoorbeeld Parkinson of spierziektes. Voor een patiënt met Parkinson kan dit in theorie de mogelijkheid bieden dat er nieuwe hersencellen worden aangemaakt. Wetenschappers geloven dat het het beste is om stamcellen te gebruiken die uit de patiënt zelf komen, daardoor zouden complicaties als afstoten voorkomen kunnen worden. Maar zover is de techniek niet. In de praktijk blijkt het extreem moelijk om die cellen te isoleren.

Het Scripps team zegt nog heel wat tijd nodig te hebben om het molecull reversine te doorgronden, het zal nog zeker jaren duren voor het echt mogelijk is. De resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd in the Journal of American Chemical Society.

bronnen: Scripps Research Institute, BBC

terug


Stamcellen beenmerg in hart mens gespoten.

Cardiologen van de universiteit van Düsseldorf hebben bij een hartpatiënt stamcellen uit zijn eigen beenmerg ingebracht, waardoor de pompfunctie van het hart zou zijn verbeterd. Ook de universitaire medische centra in Utrecht en Leiden hebben plannen voor een vergelijkbare experimentele behandeling.

De in Duitsland gebruikte stamcellen zijn geïsoleerd uit beenmerg dat via een punctie uit het heupbot is gehaald. De volwassen stamcellen zijn na opwerking in de buurt van het afgestorven deel van de hartspier van de 46-jarige patiënt gespoten. Tien weken na de behandeling blijkt het dode gedeelte van de hartspier verkleind te zijn en is de pompfunctie toegenomen, stellen de Duitse cardiologen.

Stamcellen, nog niet gespecialiseerde lichaamscellen, groeien in de omgeving van gezond hartweefsel uit tot hartspiercellen, blijkt uit begin dit jaar uitgevoerde experimenten met muizen in de VS. Wanneer volwassen stamcellen kunnen worden gebruikt, stellen de Duitse artsen, dan is de omstreden isolatie van stamcellen uit embryo's niet nodig. De Duitse patiënt kreeg in maart een hartinfarct, waarbij een groot deel van de linkerhartkamerspier is afgestorven, en functieloos is geworden. Vier dagen na het infarct deden de artsen de beenmergpunctie. De uit het beenmerg geïsoleerde stamcellen werden de volgende dag via een slagader in het dode deel van de hartspier geperst.

Bij het Duitse experiment is het echter niet zeker te zeggen of de volwassen stamcellen daadwerkelijk zijn uitgegroeid tot spierweefselcellen. De Duitse hartpatiënt is aan de beterende hand, en dat is vermoedelijk terug te voeren op die stamcel injectie, zeggen de cardiologen. Bij de Amerikaanse muizenproeven begin dit jaar werd dat na autop sie wel vastgesteld. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) heeft een voorstel bij de medisch-ethische commissie van het ziekenhuis ingediend voor een behandeling van tien hartpatiënten met eigen volwassen stammcellen uit het beenmerg. Ook het Interuniversitair Cardiologisch Instituut Nederland (ICIN) in Utrecht heeft plannen voor vergelijkbare experimenten met stamcellen, maar dan embryonale.

Copyright: de Volkskrant Van onze verslaggever, 25 augustus 2001

terug